Tərcümə əsərlərində azərbaycan dilinin üslubi və leksik xüsusiyyətləri: orijinal mətnlərlə müqayisəli təhlil
DOI:
https://doi.org/10.69760/gsrh.0250203008Keywords:
Tərcümə nəzəriyyəsi, Azərbaycan dili, leksik və üslubi xüsusiyyətlər, orijinal mətn və tərcümə müqayisəsiAbstract
Azərbaycan dili zəngin lüğət ehtiyatı, ifadə imkanları və üslubi müxtəlifliyi ilə seçilən müasir türk dillərindən biridir. Bu tədqiqatda tərcümə olunmuş ədəbi əsərlərdə Azərbaycan dilinin leksik və üslubi imkanlarının necə və hansı səviyyədə istifadə olunduğu araşdırılır. Giriş hissəsində Azərbaycan dilinin bədii-estetik potensialı və bu potensialın tərcümə zamanı qorunub-qorunmaması məsələsinə toxunulur. Tədqiqatın əsas məqsədi – tərcümə prosesində orijinal mətnin bədii dəyərinin Azərbaycan dilində nə dərəcədə əks etdirildiyini müəyyənləşdirmək və dilimizin ifadə vasitələrinin bu prosesdəki yerini təhlil etməkdir. Tədqiqat metodları kimi müqayisəli təhlil, deskriptiv-linqvistik yanaşma və keyfiyyət əsaslı mətn analizi tətbiq edilmişdir. Bu məqsədlə müxtəlif janrlarda olan əsərlərin orijinal versiyaları və onların Azərbaycan dilinə tərcümələri üzərində semantik, üslubi və leksik analiz aparılmışdır. Aparılan araşdırmalar göstərir ki, tərcümə zamanı Azərbaycan dilinin imkanları tam potensialla istifadə olunmur və bəzən orijinal mətndəki üslubi dərinlik tərcümədə itib gedir.
References
AMEA. (2013). Azərbaycan Dilinin İzahlı Lüğəti. Bakı: Şərq-Qərb.
Babazadə, Z. (2025). The first influences of western literature on Azerbaijan literature: Modernism and tradition in the works of Akhundzadeh. Acta Globalis Humanitatis et Linguarum ISSN: 3030-1718 Vol. 2, No. 1 (2025): Veris.
Babazadə, Z., & Qənbərov, M. (2025). Specific Aspects of the Motif of Immortality in Literature. Acta Globalis Humanitatis Et Linguarum, 2(2), 215-222.
Babazadə, Z., & Qənbərov, M. (2025). Specific Aspects of the Motif of Immortality in Literature. Acta Globalis Humanitatis Et Linguarum, 2(2), 215-222. https://doi.org/10.69760/aghel.025002114
Bəhramov, H. (1971). Lev Tolstoyun “Hərb və Sülh” əsərinin Azərbaycan dilinə tərcüməsi. Bakı: Yazıçı.
Əliyeva, G. (2018). “Tərcümə prosesində müəllif üslubunun qorunması və ya dəyişdirilməsi problemi”. Dil və Tərcümə, №3, s. 67–74.
Hüseynzadə, R. (2020). “Bədii tərcümədə obrazlılığın qorunması problemləri”. Filologiya məsələləri, №2, s. 45–52.
İsmayılov, Ə. (2018). “Hüquqi sənədlərin tərcümə problemləri və terminoloji adekvatlıq”. Hüquq və Demokratiya, №4, s. 77–84.
Məmmədov, A. (2019). “Tərcümədə üslubi normativlik və dilin axıcılığı”. Dil və Ədəbiyyat, №3, s. 61–68.
Məmmədova, R. (2020). “Fəlsəfi mətnlərin tərcüməsində leksik uyğunluq problemləri”. Elmi Araşdırmalar Jurnalı, №2, s. 41–48.
Quliyev, N. (2015). “Terminologiya və tərcümə: Müasir yanaşmalar”. Azərbaycan Tərcümə Mərkəzinin Elmi Əsərləri, c. 3, s. 112–125.
Quliyeva, S., & Babazade, Z. (2025). Müasir Qlobal Kontekstdə Azərbaycan Ədəbiyyatinin İnkişafi və Beynəlxalq Ədəbi Təsirlər: Təsirləri Formalaşdiran Amillər. Journal of Azerbaijan Language and Education Studies, 2(3), 184-189. https://doi.org/10.69760/jales.2025002024
Rzayeva, S. (2021). “Publisistik mətnlərin tərcümə strategiyaları”. Jurnalistika və KİV, №1, s. 90–98.
Sadigova, S. (2024). A Comparative Analysis of Idiomatic Expressions in English and Azerbaijani: Cultural and Linguistic Insights. Acta Globalis Humanitatis Et Linguarum, 1(1), 158-167. https://doi.org/10.69760/aghel.024061
Səfərov, A. (2017). “Bədii tərcümədə sintaktik strukturların adaptasiyası”. Azərbaycan Filologiyası Məsələləri, №1, s. 83–90.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Global Spectrum of Research and Humanities
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
