Folklor mətnlərində zaman: Azərbaycan və ingilis folkloru kontekstində tədqiqat
DOI:
https://doi.org/10.69760/gsrh.0250203021Keywords:
folklor, Azərbaycan folklor, ingilis folkloru, zaman, bədii zaman, xronotopAbstract
Zaman fenomeni həyatımızda mürəkkəb xarakter daşıyır və onun təbiətdə, cəmiyyətdə və mədəniyyət nümunələrindəki təzahürlərinin öyrənilməsi aktuallıq kəsb edir. Folklorda bədii zaman xüsusilə çevikdir, çünki o yalnız reallığın surəti deyil, həm də mifin, kollektiv şüurun və sakral yaddaşın bədii ifadəsi kimi təqdim olunur. Belə zaman təkrarlana, dayanıb qala və ya sürətlənə bilər; o, təqvimə deyil, süjetə, rituala və emosional təcrübəyə tabedir.
Araşdırmada Azərbaycan və ingilis folkloru nümunələrində bədii zamanın ifadəsi müqayisəli şəkildə təhlil edilmişdir. Təhlil göstərir ki, zaman folklorun yalnız qrammatik elementi deyil, həm də narrativ, mədəni və simvolik sistemin ayrılmaz tərkib hissəsidir. Azərbaycan folklorunda zaman daha çox taleyə bağlı və dövri xarakter daşıyır, İngilis folklorunda isə xətti və səbəb-nəticəyə əsaslanan ardıcıllıq üstünlük təşkil edir. Folklorda bədii zaman süjetin təşkili, kompozisiya və emosional ritmlərin formalaşmasında mühüm rol oynayır. Onun ifadəsi xalqın dilində, mədəniyyətində və dünyagörüşündəki dərin qatları əks etdirir.
Bu araşdırmanın nəticələrinə əsasən, folklorda zaman kateqoriyasının tədqiqi yalnız qrammatik və narrativ aspektləri deyil, həm də kollektiv yaddaş, mədəni şüur və simvolik təfəkkürün təhlilini əhatə edir və bu sahədə araşdırmaların əhəmiyyətini bir daha vurğulayır.
References
Абульханова-Славская, К. А., & Березина, Т. Н. (2001). Время личности и время жизни. Алетейя.
Бахтин, М. М. (1975). Вопросы литературы и эстетики. Художественная литература.
Бондарко, А. В. (1990). Темпоральность. В Теория функциональной грамматики: Темпоральность. Модальность (сс. 5–30). Наука.
Вернадский, В. И. (1988). Философские мысли натуралиста. Наука.
Виноградов, В. В. (1980). О языке художественной прозы. Наука.
Зборовский, Г. Е. (1974). Пространство и время как формы социального бытия. Свердловский юридический институт.
Караулов, Ю. Н. (1970). Языковое время и языковое пространство (о понятии хроноглоссы). Вестник Московского университета. Серия 9: Филология, (1), 61–73.
Лотман, Ю. М. (1972). Анализ поэтического текста. Просвещение.
Маковский, М. М. (1976). Понятие лингвистического времени. Иностранные языки в школе, (6), 3–12.
Михеева, Л. Н. (2003). Языковое время как лингвокультурологическая категория. Русский язык за рубежом, (3), 55–60.
Мурьянов, М. Ф. (1978). Время (понятие и слово). Вопросы языкознания, (2), 52–66.
Падучева, Е. В. (2004). Динамические модели в семантике лексики. Языки славянской культуры.
Потаенко, Н. А. (2007). Языковая темпоральность: содержательные аспекты. Пятигорск: ПГЛУ.
Степанов, Ю. С. (1997). Время. В Константы: Словарь русской культуры: Опыт исследования (сс. 171–188). Языки русской культуры.
Тахиров, И. (2007). Azərbaycan və ingilis dillərində zaman kateqoriyası. Nurlan.
Толстой, Н. И. (1997). Времени магический круг (по представлениям славян). В Логический анализ языка: Язык и время (сс. 17–27). Индрик.
Топоров, В. Н. (1994). Время мифическое. В С. А. Токарев (ред.), Мифы народов мира: энциклопедия (Т. 1, сс. 252–253). Российская энциклопедия.
Уитроу, Дж. (2003). Естественная философия времени. Едиториал УРСС.
Худавердиева, Т. (2024). Azərbaycan nağıllarında zaman və məkan. Əcəmi NPB.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Global Spectrum of Research and Humanities
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
