İslam dinində humanizmin: əsaslari, tarixi tətbiqləri və müasir perspektivlər
DOI:
https://doi.org/10.69760/gsrh.0250205002Keywords:
İslam, hoşgörü, Qurani-Kərim, Sünnə, dinlərarası dialoq, zimmilər, məzhəb müxtəlifliyi, tolerantlıqAbstract
Bu məqalədə İslam dinində humanizmin əsasları, onun Qurani-Kərim və Sünnədəki yeri, tarixi tətbiqləri və müasir dövrdəki əhəmiyyəti araşdırılır. İslamın təməl prinsipləri olan barış, sülh və ədalət insan münasibətlərində hoşgörünü mühüm dəyər kimi ön plana çıxarır. Bu çərçivədə hoşgörünün fərdi həyatdakı əxlaqi davranış normalarına təsiri, ictimai münasibətlərin tənzimlənməsindəki rolu və beynəlxalq müstəvidə qlobal barışın təmin olunmasına verdiyi töhfələr təhlil olunur.
Məqalənin məqsədi İslam mədəniyyətində humanist dəyərlərin formalaşmasını, müxtəlif dövrlərdə digər din və mədəniyyətlərlə yanaşı yaşama təcrübəsini və bu təcrübənin müasir dövrdə dinlərarası dialoq təşəbbüslərinə təsirini müəyyənləşdirməkdir.
Tədqiqatda müqayisəli-tarixi metoddan, eləcə də təhlil və sintez üsullarından istifadə edilmiş, həm ilkin dini mənbələr (Qurani-Kərim və hədislər), həm də İslam sivilizasiyasının müxtəlif dövrlərinə aid elmi araşdırmalar nəzərdən keçirilmişdir.
Nəticədə müəyyən olunmuşdur ki, İslamda hoşgörü anlayışı yalnız dini-mənəvi bir dəyər deyil, həm də hüquqi-sosial münasibətlərin əsasını təşkil edir və müasir dövrdə qlobal barış və qarşılıqlı anlaşma üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
References
Bilmen, Ö. N. (2025). Bakara Suresi 256. Ayet Meali ve Tefsiri. https://www.bakarasuresi.gen.tr
Hashimov Hasangulu, A. (2025). Socio-political reality in historical narratives about the Karabakh khanate. Revista Universidad y Sociedad, 17(4).
Veliyev, E. (2025). Mədəniyyət və dilin müasir dövrdəki inkişafı və qarşılıqlı təsiri. Global Spectrum of Research and Humanities, 2(3), 74-79.
İZZETULLAKIZI, G. A. (2009). MOLLA NASRETTİN'DE CELİL MEMMETKULUZADE'YE MAHSUS MAHLASLAR. Journal of International Social Research, 1(6).
Diyanet İşleri Başkanlığı. (2025). Müsamaha / Hoşgörü. https://bilecik.diyanet.gov.tr
Diyanet İşleri Başkanlığı. (2025). Kur’an Açısından Din Özgürlüğünün Temelleri. https://isamveri.org
DergiPark. (2025). Hz. Peygamber’in Farklı Fikir ve Davranışlara Yaklaşımı. https://dergipark.org.tr
DergiPark. (2025). Medine Vesikası: “Öteki”ne Tahammül mü, Hoşgörü mü?. https://dergipark.org.tr
DergiPark. (2025). İslam Hukukunda Zimmet Sözleşmesi. https://dergipark.org.tr
DergiPark. (2025). Endülüs Gayrimüslimlerinin Sosyo-Kültürel Hayatı. https://dergipark.org.tr
TR724. (2025). Osmanlı Yönetiminde Gayrimüslimler. https://www.tr724.com
Wikipedia. (2025). Millet (Osmanlı İmparatorluğu). https://tr.wikipedia.org/wiki/Millet_(Osmanlı_İmparatorluğu)
TDV İslam Ansiklopedisi. (2025). İhtilaf. https://islamansiklopedisi.org.tr
DergiPark. (2025). Təsəvvüfi Kültürde Hoşgörü. https://dergipark.org.tr
İSAM. (2012). Nasıl bir Şii-Sünni Birlikteliği?. https://isamveri.org
Amman Message. (2004). The Official Amman Message. https://ammanmessage.com
Gülen, F. (2025). Hoşgörü ve Diyalog. https://fgulen.com
WAM. (2025). BAE, Dinlerarası Diyalogda Toplantı. https://www.wam.ae
Anadolu Ajansı. (2025). Dünya Müslüman Alimleri Birliği’nden açıklama. https://www.aa.com.tr
Avukat Baran Doğan. (2025). Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik ve Dini Değerleri Aşağılama Suçu. https://barandogan.av.tr
DergiPark. (2025). Fanatizm Olgusu ve Dini Kült Yapılarda. https://dergipark.org.tr
JOSHAS. (2025). Radikal Dini Grupların Çıkış Sebepleri. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences. https://journalofisocial.com
DergiPark. (2025). İslam Dünyasının Geri Kalma Nedenleri Üzerine Bir Analiz. https://dergipark.org.tr
Rawls, J. (1971). A theory of justice. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Walzer, M. (1997). On toleration. New Haven, CT: Yale University Press.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Global Spectrum of Research and Humanities
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
