Dilin yaradıcılığının mümkün mənbələri və nəzəri mülahizələr

Abstract

Məqalədə dilin yaranması məsələsi elmi müstəvidə nəzərdən keçirilir. Dilin sosial fenomen olmasını nəzərə alaraq onun necə və niyə ortaya çıxdığına dair müxtəlif nəzəri mülahizələr müqayisəli şəkildə təhlil olunur. Müəllif divine origin (dini mənşə), səslərin təqlidi, emosional nidalar, ictimai müqavilə, jestlər və əmək teoriyaları kimi klassik hipotezləri sadalayır, onların üstün və çatışmayan cəhətlərini göstərir. Dilin insan şüuru və nitq quruluşu ilə sıx bağlı olduğu vurğulanır; ilk sözlərin sadə səslərdən (onomaopoeik imitasiya, ehtiyatla buraxılan nida səsləri və s.) əmələ gəldiyi təxmin edilir. Dilin universal məhfumlarının formalaşmasında fonetik təsadüflər və fonosematik kodların roluna nəzər salınır. Eyni zamanda, dil və irq məsələsinə münasibətdə tədqiqatçıların qəbul etdiyi antropoloji prinsip xatırladılır: “Heç bir insan dünyaya daxili mədəniyyət və dil qabiliyyəti ilə gəlmir”. Nəticədə, dilin mənşəyi hələ də açılmamış sirr olaraq qalır; bu problemi həll etmək üçün dilçilik, psixologiya, paleoantropologiya və digər sahələrdən gələn multidissiplinar yanaşmaların vacibliyi vurğulanır. Məqalədə təqdim olunan təhlillər bu aktual mövzuya yeni baxış bucağı gətirir və gələcək tədqiqatlar üçün istiqamət müəyyənləşdirir.